میراث تکرار نشدنی به یادگار مانده از نیاکان
تاریخ انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۰۱۳۱۶
همشهری آنلاین- بهاره خسروی :هر چیزی که توسط یک انسان به وجود آمده،از او به یادگار مانده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است، میراث ناملموس نامیده می‌شود. میراث فرهنگی یعنی هر چیزی که از قدیم باقی مانده و نسل امروز را از آداب و سنن و شیوه زندگی گذشتگان باخبر می‌کند. میراث فرهنگی به ۲ دسته عمده تقسیم می‌شود: میراث فرهنگی ملموس شامل محوطه‌ها، بناها و آثار تاریخی همچون تخت جمشید، لباس‌های محلی، ظروف سفالی قدیمی و.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
میراث تکرارناپذیر نسلهامهم ترین ویژگی میراث ناملموس به دلیل غیر قابل‌لمس و غیر قابل‌تکرار بودن تکیه بر تعاملات انسانی و طبیعت است. در واقع میراث ناملموس مولود اندیشه و خلاقیت دانش انسان است و همین وجه تمایز آن محسوب می‌شود. دکتر آتوسا مومنی با بیان این مطلب در باره چیستی و ماهیت میراث ناملموس در میان جوامع توضیح می دهد: « میراث ناملموس خلق اثر بدیع در طول تاریخ نیست. میراث ناملموس به انسان ها و نسل ها کمک می‌کند تا راه های رفته که عمری برای آن در حوزه کسب مهارت‌ها و هویت‌ها صرف شده برای نسل های بعد تکرارپذیر نکنیم. بلکه حاصل تجربیات و مهارت هایی که اگر جنسش را بشناسیم،می توانیم به این فکر کنیم چطور آن را برای نسل‌های آینده تدبیر کنیم تا حداقل بهره‌وری را از آنچه به عنوان میراث به یادگار مانده، داشته باشیم .»
موضوع حفظ و ثبت میراث ناملموس در پی دغدغه جوامع برای پاسخگویی به نیازهای فرهنگی روز جامعه در عصر رقابت های فرهنگی میان ملت ها مطرح شد؛ چرا که بسیاری از مفاد مطرح شده در این حوزه از عرف‌ها، دانش‌ها و مهارت‌ها به آیین‌های فرهنگی هر ملتی گره خورده است. مومنی با اشاره این موضوع می گوید: «میراث ناملموس بیشتر در بعد اقلیمی و سنتی در طول تاریخ بازآفرینی شده است. در واقع میراث ناملموس پاسخگوی نیازهای روز هر جامعه با توجه به مقتضیات زمانی آن است. برای مثال نوروز و سفره هفت‌سین که هنوز در فرهنگ ایرانی حفظ شده پاسخگوی نیازی بود که در گذشته در جامعه ایرانی احساس می‌شده هر چند به مرور زمان با توجه به تغییرات فرهنگی و اجتماعی اجرای مراسم آن هم حسابی تغییر کرد، اما همچنان به عنوان یک سنت ایرانی پا برجاست و به عنوان میراث ناملموس در یونسکو به ثبت رسیده است.»
به گفته دکترمومنی، امروز جهان در مسیر رقابت حوزه فرهنگی میان ملت ها گام برمی‌دارد و ملت‌ها دنبال این هستند که هویت‌شان را به عرصه ظهور بگذارند. برای مثال در دنیای گذشته تا نیم قرن پیش غرب خودش را داعیه‌دار تمدن می دانست و آسیا و آفریقا را عقب افتاده می‌دانست. اما امروز ورق برگشته و همه کشورها سعی می‌کنند، به واسطه میراث فرهنگی ناملموس حرفی برای گفتن در جامعه جهانی داشته باشند و با کنکاش در گذشته ها و میراث به جای مانده از آنها در حوزه اقتصاد ، فرهنگ و تعامل با طبیعت پا در این رقابت های تنگاتنگ بگذارند که ما هم سبقه درخشانی داریم . امروز باید بدانیم که میراث فرهنگی صرفا یک اثر مادی فریز شده نیست.
اعضا و اندیشمندان کشورهایی که عضو سازمان علمی،آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) هستند، در سال ۱۹۸۹ توصیه‌نامه‌ای با عنوان سند حفاظت از فرهنگ‌های بومی،محلی و سنتی جوامع تصویب کردند که در آن به صیانت از بخش‌های مختلف میراث فرهنگی ناملموس توصیه شده بود. به دلیل نبود الزام در این سند، این توصیه‌نامه موفقیتی کسب نکرد و تقریبا با شکست روبرو شد تا اینکه پس از دو دهه تلاش و تشکیل جلسات متعدد و برپایی سمینارهای مختلف، در سال ۲۰۰۱ در سی و یکمین جلسه یونسکو، قرار بر این شد که معاهده‌ای جامع، کامل و استاندارد که البته اجرایی هم باشد در این سازمان تدوین و اجرا شود. به این ترتیب پس از دهه‌ها تلاش بی وقفه اندیشمندان و متخصصان،کنوانسیون ۲۰۰۳ برای آشنایی مردم جهان با میراث فرهنگی ناملموس و حفظ و صیانت از آن تدوین و دستور اجرای آن به کشورهای جهان داده شد، اکثر کشورها نیز با این معاهده موافقت کرده‌اند. ایران در سال ۲۰۰۶، به عنوان چهلمین عضو، به کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس پیوست. در ۲۸ آوریل ۲۰۱۰، توافقنامه‌ای برای تأسیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو، میان دولت ایران و یونسکو امضا شد.
میراث ناملموس با اینکه مهمترین رکن هویتی هر جامعه یا ملتی محسوب می شد اما تا همین چند وقت پیش بیشتر مردم و روشنفکران برای رسیدن به مدرنتینه از آن فرار می کردند و به نحوی مایه آبروریزی و کهنه‌پرستی محسوب شد. اغلب جوامع دنبال یکپارچه و یک شکل شدن در همه امور زندگی بودند و همین ماجرا زنگ خطری برای میراث ناملموس یا همان شفاهی شد. دکتر «مرتضی رضوان‌فر» عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی از دیگر کارشناسان نشست مرکز تهران‌شناسی همشهری با بیان این مطلب توضیح می دهد: «چیزی که باعث حساسیت جوامع و یونسکو برای گام برداشتن به سوی میراث ناملموس شد، زنگ خطر نابودی آن بود. اغلب جوامع مادر حافظ میراث آیین و فرهنگ به ویژه زبان مادری است. اما در چند سال اخیر شاهد تغییر سبک زندگی از سوی مادران به ویژه در جوامع روستایی هستیم. برای مثال مادران به تن فرزندانشان لباس های شهری می‌کنند یا گویش با زبان و لهجه پایتخت دارند. سعی دارند پیتزا و ماکارونی و...جایگزین غذاهای سنتی کنند. همه این موارد باعث کمرنگ شدن هویت بومی محلی در جوامع می‌شود که همین ماجرا باعث کم رنگ شدن میراث نامملوس در میان مردم و جامعه فرهنگی می شود.»
دکتر رضوان‌فر در ادامه به یکپارجه شدن جامعه جهانی در فرهنگ و الگوی‌های رفتاری اشاره می‌کند و می‌گوید: « ماجرای این تغییرات در جامعه جهانی هم به شکل دیگری نمود پیدا کرد. اروپا در تلاش رساندن خود به غرب از لحاظ فرهنگ و سبک زندگی و تکنولوژی بود . برای مثال همه شلوار جین و تی‌شرت می پوشیدند یا کروات می‌زدند یا اینکه همه آرزوها یک شکل شد. کم کم پوچ گرایی، نهلیسم و بسیاری از ایدئولوژی‌های عجیب و غریب شکل گرفت، مرزهای فرهنگی و اجتماعی از جامعه اروپایی از میان رفت و یک باره جهان به سمت خشونت با شکل‌گیری گروه‌های القاعده،داعش و... شکل گرفت در واقع هرچه زمان پیش می‌رفت خرده‌فرهنگ که نقش مهمی در شکل‌گیری جامعه جهانی داشتند رو به فراموشی می رفت و برای کسی مهم نبود که اروپایی‌ها شبیه آمریکایی‌هایی شدند. از همین جا بود، یونسکو و روشنفکران جامعه جهانی برای حفظ میراث ناملموس حساس شدند. تا اینکه پس از سال ها مطالعه کنوانسیون ۲۰۰۳ برای حفظ میراث ناملموس تشکیل شد.»
توریسم؛ دشمن میراث ناملموسیکی از موارد مهم در حوزه حفظ هویت میراث ناملموس توجه به بحث توریسم است. یونسکو معتقد است گردشگر و توریست دشمن حفظ هویت اصلی میراث ناملموس است. دکتر رضوان‌فر در بخشی از صحبت‌هایش با اشاره به این موضوع توضیح می‌دهد: «حفاظت از میراث ناملموس نباید کنترل شده یا شرطی باشد . برای مثال در نمایش آیینی پیر شالیار اورمان که در آن رقص سما اجرا می شود زمانی باعث ایجاد چالش میان پیران روستا با جوانان بر سر اجرای رقص سما ایجاد کرد. جوان‌ها معتقد بودند حتما باید توریست‌ها در روستا حاضر شوند و پیرها معتقد بودند که نمایش با حضور توریست‌ها بی‌ارزش شده است. یا برای مثال در صنایع دستی روستایی، توریست از رنگ صورتی خوشش می‌آید و فقط سفارش همان رنگ را می‌دهد که عملا به مرور هویت همه رنگ‌ها و قایچه محلی از میان می‌رود. در واقع به همین دلایل است که یونسکو وجود توریست را آسیب‌رسان به حفظ میراث ناملموس می‌داند. البته در حفظ این میراث ارزشمند مردم نقش مهم و اثرگذاری دارند و می‌توانند بهتر از دولت‌ها و قوانین دستوری، آن را حفظ کنند.»
به گفته دکتر البته برای میراث ناملموس و حفظ آن نمی توان مرز بندی یا حریمی تعیین کرد؛ چرا که هر جغرافیاو جامعه ای با توجه به مقتضیاتش و هویت فرهنگی اش تعریفی از میراث ناملموس دارد. البته در بحث صنایع دستی و راه‌اندازی نمایشگاهای بین المللی ورود کند.
کد خبر 769519 برچسب‌ها هویت شهری فرهنگ - میراث فرهنگی تهرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هویت شهری فرهنگ میراث فرهنگی تهران میراث فرهنگی ناملموس میراث ناملموس جامعه جهانی برای مثال مهارت ها نسل ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۰۱۳۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
گام‌های لرزان برای ثبت جهانی محور ساسانی کرمانشاه
ایسنا/کرمانشاه چند سالی می‌شود موضوع ثبت جهانی محور ساسانی در دستورکار مسئولین میراث فرهنگی کرمانشاه قرار گرفته و چند باری هم وعده‌هایی برای تدوین پرونده آن با اعلام یک بازه زمانی مشخص داده شده، اما آنگونه که پیداست هنوز قدمی جدی برای آن برداشته نشده است.
به گزاش ایسنا، چندسال پیش زمانی که منظر فرهنگی تاریخی اورامانات به ثبت جهانی رسید و کرمانشاه برای اولین بار توانست دو اثر ثبت جهانی شده داشته باشد، مسئولان میراث فرهنگی استان در بوق و کرنا کردند که می خواهند دو پرونده دیگر را از استان برای ثبت جهانی شدن آماده کنند.
اسب کرد و محورساسانی دو ظرفیتی بودند که مسئولین میراث فرهنگی اعلام کردند با توجه به خاستگاه و پیشینه ای که کرمانشاه در این دو موضوع دارد، بنا دارند پرونده ثبت جهانی آنها را تدوین کنند.
هر چند اولین بار در زمان محمدرضا سهیلی مدیرکل پیشین میراث فرهنگی استان روی تدوین پرونده ثبت جهانی این دو میراث تاکید شد، اما زمانی که او به هوای یک منصب دیگر همه وعده های زیبایش را برای گردشگری کرمانشاه رها کرد و به تهران رفت و داریوش فرمانی به عنوان مدیرکل جدید روی کار آمد، او نیز همین برنامه ها را به عنوان یکی از رویکردهای خود اعلام کرد.
با وجود اینکه طی یکی دو سال گذشته مدیرکل میراث فرهنگی استان با حمایت مسئولین استانی سفرهایی به عراق برای رایزنی در خصوص ثبت جهانی اسب کرد داشته و حتی تاکنون دو جشنواره بین المللی اسب کرد در راستای تدوین پرونده ثبت جهانی آن برگزار شده، اما در مقابل برای تدوین پرونده ثبت جهانی محور ساسانی تاکنون اقدام جدی و عملی خاصی صورت نگرفته است.
این پرونده در ابتدا قرار بود با عنوان «ثبت جهانی محور ساسانی کرمانشاه»از قلعه فیروزآباد در اسلام آبادغرب تا عمارت خسرو در قصرشیرین تدوین شود، اما در ادامه مسئولین میراث فرهنگی اعلام کردند که برای اینکه بتوانند معبد آناهیتا و تاق بستان را نیز که از سالها قبل در فهرست موقت ثبت جهانی شدن قرار گرفته بودند را به ثبت جهانی برسانند، این دو اثر تاریخی را هم به این پرونده اضافه می کنند.
از آنجایی که ایران هر ساله تنها می تواند یک پرونده را برای ثبت جهانی شدن به یونسکو ارسال کنند و از آنسو مسئولین میراث فرهنگی استان بنا داشتند تا هرچه زودتر این پرونده به سرانجام برسد، تصمیم گرفتند تا پرونده محور ساسانی را به شکل بین المللی با همکاری کشور عراق تدوین کنند و این‌گونه زمینه ای فراهم می شد تا پرونده در سازمان یونسکو خارج از نوبت رسیدگی و به ثبت جهانی برسد.
با توجه به اینکه در عصر امپراطوری ساسانیان بخشی از کشور عراق نیز جزو ایرانشهر بزرگ به شمار می رفته و آثاری تاریخی از دوره اشکانی و ساسانی در این کشور هنوز پا برجا است، قرار بر این شد که عنوان پرونده این بار به «ثبت جهانی منظر ساسانی - اشکانی از آناهیتا تا ایوان مدائن» تغییر یابد.
در این محور، از شهر کنگاور تا استان دیالی عراق حدود ۴۰ اثر تاریخی قرار گرفته که از شاخص ترین آنها می توان به معبد آناهیتا، تاق بستان، قلعه یزدگرد، عمارت خسرو، کانال ساسانی، چهارقاپی، چند آتشکده در ایران و بنای حوش کوری در شهر گرمیان و ایوان مدائن در استان دیالی عراق اشاره کرد.
هرچند که پرونده «ثبت جهانی محور ساسانی اشکانی از معبد آناهیتا تا ایوان مدائن» می تواند بسیاری از آثار تاریخی کرمانشاه از جمله تاق بستان را که همواره ثبت جهانی آن با حواشی زیادی همراه بوده را در فهرست آثار ثبت جهانی شدن قرار دهد، اما متاسفانه به مانند بسیاری دیگر از پروژه های گردشگری استان هنوز برای این مسئله قدمی جدی برداشته نشده است.
برای اینکه بفهمیم پرونده ثبت جهانی محور ساسانی - اشکانی هم اکنون در چه مرحله ای قرار دارد، به سراغ مدیرکل میراث فرهنگی استان رفتیم که او نیز اعلام کرد در حال رایزنی با وزارتخانه برای تعیین یک نفر به عنوان مسئول پرونده است و این در حالی است که طی حدود یک سال گذشته مرتضی گراوند مدیر پایگاه ملی آناهیتا به عنوان مسئول این پرونده در استان معرفی شده بود.
انتخاب یک مسئول برای تدوین پرونده ثبت جهانی محور ساسانی کرمانشاه به معنای آن است که تدوین این پرونده هنوز در همان خانه اول است و عملا اقدامی برای آن صورت نگرفته است.
از طرفی داریوش فرمانی در پاسخ به این سوال که امسال برای مقدمه سازی به منظور ثبت جهانی محور ساسانی چه میزان اعتبار به این محور اختصاص یافته تا برای برخی اقدامات همچون مرمت ها، کاوش ها، تعیین عرصه و حریم ها، نقشه برداری، جمع آوری مستندات و... صرف شود، گفت: جمعا امسال حدود ۱۲ میلیارد تومان به این محور اختصاص یافته که با این میزان اعتبار می توانیم برخی اقدامات شاخص را در آن روی بناهای تاریخی انجام دهیم.
او همچنین در پاسخ به این پرسش که طبق هدفگذاری انجام شده پرونده ثبت محور ساسانی کی تدوین خواهد شد، اعلام کرد: در تلاشیم تا پایان امسال این پرونده تدوین شود.
وعده مدیرکل میراث فرهنگی استان در حالیست که طی دو سال گذشته از مسئولین سابق تا فعلی میراث فرهنگی چندین بار برای تدوین این پرونده برنامه زمانبندی اعلام کرده اند که هیچکدام عملی نشده است.
انتهای پیام
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟